چاپخانهجریان کار و گردش مواد در مراحل مختلف چاپ یکی از نکات اساسی و مهم در تقسیم و تخصیص مکان به شمار می‌رود. ما نیز به دلیل اهمیت موضوع، در این قسمت سعی خواهیم کرد جریان کار تولید را به طور کامل توضیح دهیم.
برش اولیه: در این قسمت کلیه کاغذهای وارد شده به چاپخانه در اندازه‌های مناسب برش داده می‌شود و سپس به قسمت چاپ منتقل می‌گردد.
قسمت زینگ: بعد از اتمام کار واحد حروفچینی، کاغذهای کالک آماده شده وارد قسمت زینگ شده که در این قسمت علمیات زیر صورت می‌گیرد:
ـ مونتاژ‌کردن: ورقهای کالک که از قسمت حروفچینی آورده شده، روی ورقه‌های نازک فلزی قرار داده می‌شود (جنس این ورقه‌ها از آلومینیویم، مس، روی و فلزات دیگر با آلیاژهای متفاوت است) این ورقه‌های فلزی قبلا از طرف کارخانه‌های سازنده در مقابل نور حساس شده‌اند.
ـ نور دادن: وقتی ورقهای کالک روی ورقه‌های فلزی قرار می‌گیرد به قسمت نوردهی برده می‌شود. در این قسمت نور از روی ورقهای کالک می‌گذارد وبه سطح فلز می‌تابد. قسمتهای حساس فلز که در مقابل تابش نور قرار می‌گیرد، فاسد شده، هنگام ظهور به وسیله محلول مربوطه شسته شده و از بین می‌رود؛ فقط مکانهایی که نور ندیده است روی فلز باقی می‌ماند که همان عنصرهای چاپ کننده می‌باشند.
ـ جدا سازی کالک از زینگ:
ـ ظاهر کردن زینگ: این عمل با مخلوط کردن محولهای خاص با آب صورت می‌گیرد.
ـ ظهور و آماده برای چاپ (شستشو و ظاهر کردن برای اکسید نشدن): این مرحله آخرین مرحله فعالیت قسمت زینگ است. بعد از اینکه زینگ آماده شد، به قسمت چاپ ارسال می‌گردد.
ماشین چاپ:
ماشین چاپ دو نوع است ماشین چاپ چهار رنگ و ماشین چاپ تک رنگ که در ماشین چاپ چهار رنگ ، کاغذ یک بار از دستگاه عبور می کند و در هر مرحله ای یک رنگ می خورد تا در نهایت رنگ مورد نظر بدست آید . اما در دستگاه چهار رنگ کاغذ چهار بار باید وارد دستگاه شود و در هر مرحله ای یک رنگ مورد استفاده قرار می گیرد تا در نهایت رنگ مورد نظر حاصل آید .
دستگاه چهار رنگ دو برج دارد و دستگاه تک رنگ یک برج دارد . دقت و سرعت در دستگاه چهار رنگ بسیار بیشتر از دستگاه تک رنگ است .
در دستگاه چهار رنگ برای هر چاپ فقط یک شماره می خورد . ولی در دستگاه ملخی برای هر چاپ شماره متفاوتی می خورد و بیشتر برای قبوض بانکی چک و اسکناس مورد استفاده قرار می گیرد .
دستگاه GTO که در ان اندازه زینگ کوچ است و طرح های کوچ را می زند مثلا در اندازه (35.50 )
کاغذها توسط یک مکنده به دستگاه وارد می شوند .
روش کنونی چاپ در این چاپخانه، روش افست (چاپ هم سطح) است. در این روش نقشها نخست از لوحه فلزی به استوانه لاستیکی منتقل شده و کاغذ، تصویر را از استوانه لاستیکی می‌گیرد. به طور خلاصه روش کار به ترتیب زیر است:
1) لوح فلزی چاپ به دور استوانه‌ای به نام "استوانه لوح" بسته می‌شود، همچنین دو غلطک، یکی دارای مرکب و دیگری دارای آب، بر پایه تضاد بین چربی و آب باعث می‌شود که نقشهای لوح فلزی مرکب بگیرند و قسمتهای دیگر مرکب نگیرد.
2) استوانه لاستیکی به نام "استوانه افست" در تماس با استوانه لوح، تصویر نقشها را به خود می‌گیرد.
3) در تماس با "استوانه چاپ"که روی آن کاغذ قرار دارد، تصویربه کاغذ منتقل می‌شود به طور کلی فعالیتهایی که یک ماشینکار انجام می‌دهد عبارتند از:
ـ اخذ زینگ از واحد زینگ و کاغذ از واحد برش.
ـ سوار کردن آن روی ماشین چاپ (روتوش کاری روی زینگ)
ـ میزان کردن زینگ روی ماشین.
ـ چاپ (تنظیم کاغذ، ماشین، مرکب و ...)
ـ پیاده کردن زینگ.
ـ پاک کردن سیلندرها.
ـ انتقال کاغذهای چاپ شده به واحد صحافی.
البته اگر کارهای رنگی سفارش داده شود، فعالیتهای بیشتری باید صورت گیرد.
بعد از این که کار چاپ انجام شد برای تشخیص کیفیت رنگ از
وسیله ای به نام لوپ استفاده می شود به قسمت سنجاق از زیر لوپ نگاه می کنیم
اگر دقیقا رنگها روی هم نبودند باید زینگ را تنظیم کنیم .یا ممکن است غلظت
یک رنگ کم و یا زیاد باشد که ان نیز بوسیله افزایش یا کاهش ان کنترل می
شود .
صحافی : صحافی عبارت است از: " عمل اتصال همه برگهای چاپ شده کتاب در یک طرف و قرار دادن آنها در پوششی محافظ به نام جلد
فعالیتهای عمده‌ای که در قسمت صحافی صورت می‌گیرد عبارتند از:
ـ تا زدن و ترتیب: بعد از اینکه کاغذها از قسمت چاپ به قسمت صحافی تحویل داده شد، ابتدا کارگران صحافی فرمهای چاپ شده را تا می‌کنند و فرمهای تا شده را که 20، 24 ،28 صفحه‌ای می‌باشد، ( ضریبی از 4 هستند ) در روی میز بزرگی کنار هم می‌چینند. کارگران صحاف به ترتیب شماره فرمها را جمع‌آوری کرده (یعنی از سر میز شروع می‌کنند و به ترتیب از هر مجموعه یک فرم برداشته و کنار هم قرار می‌دهند). مجموعه فرمهای جمع‌آوری شده یک کتاب را تشکیل می‌دهند. شاید از لحاظ کار بدنی بتوان گفت که این مرحله مشکلترین مرحله کار است؛ چرا که نیاز به تحرک زیادی دارد.
مثلا در یک فرم 4 تایی 8 بار چاپ شده (پشت و رو ) پس 32 عدد زینگ استفاده شده چون چهار رنگ است (8.4)
ـ
دوخت: بعد از اینکه کارها به ترتیب چیده شد و دسته‌های منظم قرار گرفت،
مرحله دوخت شروع می‌شود. مرحله دوخت در کل فرایند تولید، مرحله زمان بری
تلقی نمی‌شود و شاید در مجموع مراحل، بتوان گفت که از همه مراحل دیگر زمان
کمتری رابه خود اختصاص می‌دهد.
ـ جلد زنی: جلد عبارت است از پوشش بیرونی کتاب که معمولاً بر چند نوع است؛ مانند جلدهای مقوایی، شمیز و ... وقتی جلد کتاب در مرحله خط‌زنی آماده شده و کارهای قسمت دوخت نیز تمام گردید، مرحله جلد زنی شروع می‌شود. در این مرحله فعالیتهای زیر صورت می‌گیرد:
الف) تا شدن جلد
ب) چسب خوردن
ج) قرار دادن کتاب در جلد
د) اسکول کشیدن پشت کتاب برای خارج شدن هوای پشت جلد
این مرحله اصولاً چهار نفره صورت می‌گیرد. بدین صورت که یک نفر فعالیت "الف" را انجام می‌دهد و نفر دوم فعالیت "ب" را و فعالیتهای "ج و د" را دو نفر به طور سری انجام می‌دهند.
ـ پرس: در حال حاضر فعالیتی در این مرحله انجام نمی‌گیرد؛ کارهای مربوط به پرسکاری خیلی بندرت اتفاق می‌افتد، مگر اینکه کار سفارشی باشد که آن هم در زمانهای خاص انجامی می‌گیرد.
ـ برش‌نهایی: بعد از جلد زنی، حدود چهار تا پنج ساعت طول می‌کشد تا کتابهای جلد شده خشک شوند کتابهایی که جلد آنها خشک شده به قسمت برش تحویل داده می شود، در این قسمت بر روی کتابها برشهای لازم (یک برش در جلو و دو برش در بغل) ایجاد می‌گردد. به طور خلاصه در برش نهایی، سه لبه آزاد برگها پس از صحافی با ماشین بریده و منظم می‌شود.
سلفون کشی : روی جلد کتاب یا پوسترها را گاهی اوقات سلفون کشی می کنند به اینصورت که توسط دستگاه سلفون کشی نایلون نازک وشفافی به نام سلفون که از زیر چسب می خورد بر روی جلد کتاب یا پوستر کشیده می شود و باعث مقاومت آن در برابر رطوبت و پارگی می شود .